HOE je dingen zegt - Zilvold Coaching & Training

13 min read

Samenvatting: Dit artikel gaat over het Process Communication Model®. Een model gebaseerd op 6 verschillende communicatie typen in ons (persoonlijkheidstypen) die gebruikt kan worden om stress te managen, effectiever met anderen in harmonie te communiceren waarbij je de taal afstemt op de wereld van een ander.

For English, click here.

Vorige week zat ik in het vliegtuig en ontmoette een Fransman die mij introduceerde met het Process Communication Model® (PCM). Ik had er nog nooit van gehoord maar het was een bijzondere manier communiceren.

De NASA gebruikt PCM in hun selectieprocedure en om astronauten een manier van communiceren aan te leren die effectief is en die anderen in hun waarde laat. Dat lijkt mij wel zo handig als de heren en dames ruzie zouden krijgen in een miljoenen kostende ruimteschip ver van aarde.

Slechts 7% van jouw bericht wordt overgedragen door woorden. De andere 93% bestaat uit non-verbale signalen zoals de toon van je stem, je gezichtsuitdrukkingen, je houding en je gebaren.

Goede communicatie helpt om een relatie te verbeteren door direct naar de essentie te gaan en te bouwen op wat al als beste communicatie kwaliteit aanwezig is in ieder van ons. Als de manier van communiceren tussen 2 mensen ‘past, dan kunnen zij samen beslissingen nemen en effectief samenwerken. Daartegenover staat een “gemiste communicatie”, een misverstand dat kan leiden tot helemaal geen begrip en een ruzie (conflict).

Het Process Communication Model® helpt je om met anderen te communiceren door je niet alleen af te stemmen op wat ze zeggen maar ook op hoe ze dit zeggen.

Taibi Kahler

Het Process Communication Model® is ontwikkeld door de psycholoog Taibi Kahler in de jaren 70. Hij ontdekte dat iedereen zes persoonlijkheidstypen in zich heeft qua communicatie en dat het gedrag dat daarbij hoort een bepaalde volgorde heeft, gemeten kan worden en zelfs voorspeld kan worden. Erg handig bij de selectie van kandidaten voor een bepaalde baan of een project.

Op basis van zijn onderzoek en observaties, ontdekte hij dat er 6 persoonlijkheidstypes of voorkeursstijlen bestaan. Ook liggen de “ego’s”, die je misschien kent van de Transactionele Analyse (TA), hieraan ten grondslag. Binnen het Process Communication Model® worden dit ‘states of mind’ genoemd.

Wat is het Process Communication Model®?

Als we weten wat onze voorkeursstijlen zijn, dan kunnen we hier naar handelen en valkuilen ontwijken. Dit is vooral handig als we distress ervaren. We zijn ons dan niet meer helemaal bewust van de realiteit, we interpreteren berichten verkeerd, raken geëmotioneerd en we nemen vaak foute beslissingen. PCM biedt inzicht in dit voorspelbare patroon en geeft je handvatten om weer in positief contact te komen.

Het gaat erom hoe je dingen zegt en niet zozeer om wat je zegt. Mensen reageren eerder op de ‘muziek’ achter de woorden. Dit wordt het ‘process’ genoemd. Het gaat er dus om een communicatie stijl te kiezen die de ander aanspreekt zodat hij/zij jou kan horen zonder dat er een misverstand ontstaat.

Voor wie?

Het Process Communication Model® is in de jaren 80 gevalideerd en wordt door veel organisaties, verkopers, coaches, trainers, groepen en individuen toegepast. Ook wordt het door advocaten, recruiters, psychotherapeuten, universiteiten en families gebruikt.

Het helpt je om jouw communicatievoorkeur te ontdekken zodat jij je kunt richten op wat de ander nodig heeft. Met het Process Communication Model® weet je wat je motiveert, waar jij energie vandaan haalt en waar je je kernkwaliteiten optimaal kunt inzetten. Je herkent sneller de voorkeuren van anderen en bent je bewust wat voor stress zorgt. Ten slotte biedt het Process Communication Model® concrete handvatten hoe je miscommunicatie omzet in effectief contact.

PCM is voor iedereen die graag om wil leren gaan met stress op dagelijks gedrag en om miscommunicatie te vermijden. Het helpt je om je eigen emotionele en intellectuele hulpmiddelen te ontwikkelen en in te zetten als je in een moeilijke, stressvolle situatie terechtkomt.

Het Process Communication Model® helpt een organisatie om mensen beter te laten communiceren, hen te motiveren en om stress te managen.

Hoe zeg je dingen?

Ten eerste is het van belang dat je bewust bent van jezelf en dat wij onszelf kunnen conditioneren in een positieve staat, afgestemd op je omgeving, anderen en jezelf. Iedereen van ons wil graag weten wat onze behoeftes (erkenning, geliefd, gehoord, gezien,…) zijn en hoe je die op een positieve manier kunt vervullen.

Iedere persoonlijkheidstype heeft zo zijn eigen behoefte. Als aan die behoeftes onvoldoende wordt voldaan, ontstaat stress. Als wel wordt voldaan aan de behoeftes, dan is communicatie mogelijk door de beschikbare persoonlijkheidstypes in te zetten voor harmonieuze en effectieve relaties (zowel professioneel als persoonlijk).

Het persoonlijkheidshuis van persoonlijkheidstypen

De persoonlijkheidstypen worden gekenschetst door een persoonlijkheidshuis met 6 verdiepingen. Iedere verdieping stelt een persoonlijkheidstype voor en we hebben ze allemaal in ons. Alleen spelen bij iedereen andere persoonlijkheidstypen de hoofdrol. De onderste verdieping is jouw basis persoonlijkheidstype. Die is al in een vroeg stadium in je leven bepaald. Op deze verdieping voel jij je het meeste thuis. Hier horen wij het beste. De andere persoonlijkheidstypen zijn ook in meer of mindere mate aanwezig en zijn onder meer belangrijk om goed met anderen te kunnen communiceren.

Gedurende de dag kun je met de lift naar andere verdiepingen gaan op basis van de behoeften van jouw omgeving. De opbouw van het persoonlijkheidshuis is voor iedereen anders en zo zijn er alleen al 720 (6!) mogelijkheden.

Mensen die zich positief ontwikkelen weten hoe en wanneer ze naast hun basis persoonlijkheidstype, de andere typen moeten inzetten.

Voor de duidelijkheid: geen enkel persoonlijkheidstype is beter dan de andere en geen enkele is goed of slecht. Ieder persoonlijkheidstype heeft zijn eigen kernkwaliteiten.

Als het goed met je gaat dan is het niet zo moeilijk om naar de andere verdiepingen te gaan. Sta je echter onder druk of stress, dan kost het je meer energie om daar naartoe te gaan om met anderen te communiceren en waar anderen jou, het beste kunnen horen.

Je basis verdieping blijft hetzelfde maar je behoeften kunnen na verloop van tijd ook veranderen. Een andere verdieping in jouw persoonlijkheidshuis wordt dan belangrijker (dit wordt ‘faseren’ genoemd).

De 6 verschillende persoonlijkheidstypen in ons zijn de volgende:

Doorzetter

De voorkeurstaal: waarden en meningen. Dit zijn toegewijde mensen die consciëntieus zijn. Zij houden ervan om missies van het begin tot het einde mee te maken. Ze willen graag uitwisselen wat voor hen belangrijk is en hebben een behoefte om gerespecteerd te zijn. Onder stress worden ze negatief, Ze zien alles wat fout gaat en ze verwachten dat anderen perfect zijn.

Je kunt doorzetters helpen door naar ze te luisteren, hun mening te vragen, het te respecteren en de positieve aspecten van een situatie te belichten. Geef ze geen ongevraagd advies. Ga na of iets nodig is. Oefen om de mening van een doorzetter te herformuleren. Dan voelen zij zich gehoord.

Dromer

Het type in ons type dat zich terugtrekt om te reflecteren en zich dingen voorstelt. De Dromer is rustig en kan goed verbeelden. Dit type houdt ervan om alleen te zijn en heeft korte en bondige instructies nodig om gemotiveerd te raken. De Dromer heeft een eigen ruimte nodig om effectief te werken. Onder stress wordt een Dromer passief en wacht af. Projecten worden niet afgemaakt. De Dromer wordt onzichtbaar of verdwijnt.

Je kunt een Dromer helpen met korte, sturende uitwisselingen waarin je precies aangeeft wat je nodig hebt. Laat een Dromer zien dat je haar/zijn behoefte voor rust en een eigen ritme respecteert.

Promotor

Het type van actie, uitdaging en stimulering. De Promotor kan zich goed aanpassen, is charmant, impulsief en veerkrachtig. Hij/zij houdt niet van lange vergaderingen of het schrijven van rapporten. Onder stress kan een Promotor niet goed omgaan met afhankelijke personen (“niet mijn probleem”) en neemt risico’s voor zijn/haar eigen veiligheid (rijdt bijvoorbeeld veel te hard).

Je kunt een Promotor helpen door standvastig te zijn en stimuleer uitdagingen. Accepteer haar of zijn desinteresse voor het schrijven van rapporten of het bijwonen van lange vergaderingen…

Rebel

Het spontane type dat van plezier houdt. De Rebel houdt ervan om te spelen, zelfs onder werktijd (carpe diem). Hij/zij reageert meteen op ervaringen. Ze vinden meteen iets leuk of niet leuk. Onder stress wordt er werk naar mensen gedelegeerd die het niet aankunnen (“Probeer het maar”). Ook kunnen zij anderen de schuld geven als iets fout gaat en ze weigeren om verantwoordelijkheid te nemen.

Je kunt een Rebel helpen door grapjes te maken en alles niet zo serieus te nemen. Laat hem/haar creatief zijn en moedig hem/haar aan om ideeën te realiseren.

Harmoniser

Het type van relaties en gevoelens. Dit zijn warme en gevoelige mensen. Ze zijn intuïtief en zeggen vaak dat ze iets niet goed onder woorden kunnen brengen. Zij hebben behoefte aan een harmonische atmosfeer. Onder stress willen ze graag overal voor zorgen. De Harmoniser kan dan slechte beslissingen nemen en ‘nee’ zeggen. Daardoor maakt hij/zij fouten.

Je kunt deze Harmonisers motiveren door ze aandacht te geven, begrip te tonen, te luisteren en met warmte moed in te praten. Ook kun je een Harmoniser onder stress helpen door gezamenlijk een oplossing te zoeken en hulp of ondersteuning aan te bieden.

Gestructureerd denker

Het type van analytisch denken en organiseren. Ze zijn logisch, verantwoordelijk en houden zich aan de feiten. Ze zijn gemotiveerd om doelen te behalen. Zij denken voordat ze actie ondernemen. Onder stress willen ze alles perfect doen. Je krijgt dan heel veel details en informatie! Gestructureerd denkers vertrouwen onder stress niemand meer en willen alles controleren. Ze raken dan gefrustreerd en boos.

Je kunt Gestructureerd denkers helpen door ze met alle informatie te voorzien, plannen te maken en hen te vragen een analyse te maken. Je kunt ze verder helpen door op tijd te zijn en door aan te geven wat wel werkt.

Ieder persoonlijkheidstype heeft een eigen manier van leiding / sturing nodig. Binnen het Process Communication Model® worden er 4 stijlen gegeven: De autocratische stijl, de democratische stijl, de gemoedelijke stijl en de ‘Laissez-faire’ stijl.

De manager die zijn of haar stijl weet te ontwikkelen, moedigt communicatie aan, ontwikkelt productiviteit en vermindert stressfactoren.

Weer een communicatiemodel!

Er zijn zoveel communicatiemodellen. Naast het DISC model is er krachtgericht coachen maar ook geweldloze communicatie. Dan hebben we het nog niet eens over NLP, Myers-Briggs (MBTI) of Enneagrammen gehad.

Wat ik ‘nieuw’ aan dit Model vind, is dat je bewust moet zijn van jouw eigen behoefte en die van anderen en dat je daar het beste naar kunt handelen of juist besluiten om dat niet te doen. Wat mij ook erg aanspreekt is de compassie die nodig is om je in te kunnen leven in de wereld (de persoonlijkheidstype) van iemand anders om in harmonie goed en effectief te kunnen communiceren.

Manipulatie?

Dit is het eerste Model dat antwoord geeft op de vraag of het manipulatief is. Zelf vind ik dat NLP bijvoorbeeld manipulatief ingezet kan worden om bepaalde doelen te bereiken. Het Process Communication Model zegt dat het slechts effectief ingezet kan worden als er een gemeende intentie is voor effectieve communicatie dan dat het gebruikt wordt om anderen te beïnvloeden. Het gaat om authentiek zijn en het nemen van verantwoordelijkheid in onze communicatie. Anderen zullen het al snel doorhebben als we dat niet zijn.

Ik denk dat het niet uitmaakt welk model je gebruikt om te communiceren, als je maar authentiek bent, verantwoordelijkheid neemt en bewust bent van jezelf, anderen en je omgeving.

Meer weten?

Naast wat ik je in dit artikel geef zijn er nog zoveel aspecten van het Proces Communication Model en manieren hoe je het kunt toepassen. In onderstaande bronnen kun je meer informatie vinden:

Hoe zeg jij dingen? Herken jij jezelf of anderen in één van de 6 verschillende persoonlijkheidstypen? Laat me weten in het commentaarveld hieronder. Ik en de andere lezers van dit artikel kijken ernaar uit om van je te lezen!

Dank voor het lezen tot hier & het delen van dit artikel met jouw collega’s, vrienden of familie. En alsjeblieft DEEL dit artikel met je netwerk op Twitter, Facebook, Google+ en LinkedIn door op de knoppen hieronder te drukken zodat zij er ook profijt hebben van dit artikel over hoe je dingen zegt.

Met grote dank aan Edith Doosje, eigenaar van Process Communication Nederland voor haar waardevolle suggesties voor mijn artikel!

Heb je een fout gezien in dit artikel? Laat me het weten! Ik ben je dankbaar!