For English, click here.
De Haka wordt gebruikt om het moreel te boosten, mensen te verwelkomen, om mensen te ondersteunen, anderen te erkennen en gelegenheden te vieren. In dit nieuwe artikel geef ik je een aantal voorbeelden om de verschillende gebruiken van de Haka te verduidelijken.
Soorten Haka
Ik heb al eerder geschreven over de Haka, een traditionele dans van de Maori. Er zijn drie hoofdtypen van Haka: de Haka Peruperu (de Strijdhaka), de Haka Taparahi (de Haka om mensen te ondersteunen en enthousiast te maken) en de Haka Pōwhiri (de Haka om mensen welkom te heten). In een vorige artikel leer je meer over die verschillende soorten Haka’s en hun betekenis.
Er bestaan vele Haka’s en er worden voortdurend nieuwe gecreëerd. Ik denk dat dit de Maori cultuur in leven houdt omdat het de verandering van bewustzijn reflecteert. Onlangs heb ik geleerd dat Haka meer is dan een uitdaging en een expressie van moed. Het wordt om de volgende verschillende redenen en bij verschillende gelegenheden uitgevoerd:
Moreel boosten
De Haka kan worden gebruikt om het moreel te boosten of op te stimuleren. Supporters kunnen een Haka uitvoeren om het moreel van een sportteam dat op het veld staat te boosten.
Deze video laat zien hoe een Haka wordt uitgevoerd om het moreel van soldaten te boosten:
Haka Pōwhiri
De Haka Pōwhiri is een Welkomsthaka. De Haka wordt uitgevoerd om bezoekers of mensen te verwelkomen bij een belangrijke gebeurtenis. Hieronder is een voorbeeld van een Haka Pōwhiri:
De Pōwhiri Haka kan verschillende Haka’s, Waiata’s (liederen), toespraken en Kairakira (gebeden) bevatten. Ze duren vaak langer dan de andere Haka’s. Dit is een ander voorbeeld van een Pōwhiri Haka. Het omvat de te Waka Haka die vaak uitgevoerd wordt om mensen te verwelkomen of vóórafgaand aan de beroemde Kamaté Haka.
Haka Tautoko
De Haka Tautoko is een Haka ter ondersteuning. Het kan worden uitgevoerd door een individu of een groep om de steun van een spreker en de boodschap te uiten. Een Haka Tautoko wordt ook gedaan om belangrijkheid, kracht of autoriteit toe te voegen. Dit wordt Mana genoemd in Maori. Onderstaande video is een voorbeeld van een Haka Toutoko op het Te Matatini Paka Haka Festival in Wellington in 2019.
Je doet de Haka Tautoko als je weet wie je bent en trots bent op jezelf. Je toont jouw identiteit (jouw Waarom) met veel passie als je deze Haka doet. De Haka Tautoko duurt niet te lang en moet goed gedaan worden (zoals elke andere Haka). Dat betekent dat je de woorden, de actiebewegingen en hun betekenis kent.
Als je de Haka Tautoko alleen doet, is de kans groot dat leden van je Iwi (stam of groep) of whānau (familie) meedoen als ze je de Haka zien uitvoeren.
Trouwens, zo spreek je Tautoko uit.
Vieren
Deze Haka’s worden uitgevoerd om een gebeurtenis te vieren. Je ziet ze vaak op bruiloften zoals deze:
of deze:
De laatste kan ook een Haka Tautoko zijn.
De onderstaande Haka (de Kamaté Haka) werd uitgevoerd door de All Blacks, het nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland om te vieren dat ze de wereldbeker rugby wonnen in 2015.
Erkenning
De Haka kan ook worden uitgevoerd om groepen of individuën te erkennen, huldigen of eren. Een voorbeeld hiervan is deze Haka van de zoon van een vrouw die haar bachelorsdiploma haalde aan een plaatselijke universiteit. Het zou ook een Haka Tautoko kunnen zijn.
Deze Haka’s worden ook uitgevoerd om mensen of groepen te eren of te bedanken. Hier is een voorbeeld van een school die de Haka uitvoert voor een leraar die met pensioen gaat.
De Haka Taparahi wordt gedaan om mensen te ondersteunen (bijvoorbeeld op begrafenissen) en anderen enthousiast te maken of te inspireren. Dit omvat ook het stimuleren van het moreel en het vieren en erkennen van anderen.
Dit zijn de belangrijkste toepassingen van de Haka, de traditionele ceremoniële dans van de Māori, de inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland.
Kapa Haka
Maar je zult vaak de term Kapa Haka tegenkomen. Dit is geen Haka-dans, maar een groep mensen die Haka uitvoeren en zingen. Vaak staan de artiesten in rijen en sommigen bespelen instrumenten, zoals een gitaar.
Wat moet je doen als je een groep mensen Haka ziet uitvoeren?
De beste manier om een Haka te ontvangen is om stil te staan en met respect te kijken. Film het niet met je smartphone. Als je tot dezelfde Iwi, Hapū (stam, groep of subgroep) behoort en als je de Haka goed kent, kun je meedoen met de Haka-dans. Als dat gepast is, kun je reageren met je eigen Haka of krachtdans. Dat zou je Haka Tautoko zijn (zie hierboven). Bij twijfel, doe beter niets. Je mag klappen (pakipaki) of lachen (katakata) aan het einde.
Jouw krachtdans
De Haka behoort toe aan de Maori, en er valt nog veel meer te schrijven over de Haka. Ik kan je verschillende Haka’s laten ervaren die speciaal gemaakt zijn voor Pākehā (niet-Maori). Ik heb die geleerd van een gerespecteerde chagrijnige Māori-oudste. Het is niet de bedoeling dat ik zelf met een groep een dans creëer, die we dan een Haka noemen.
Dat betekent niet dat je geen dans kunt ontwikkelen die jouw kracht uitdrukt. De Haka kan inspireren, maar jouw dans moet aansluiten bij de cultuur van jouw groep. Het moet de eigen identiteit en het land van de groep weerspiegelen.
Wil je je eigen krachtdans maken op basis van de Maori Haka? Ik kan je helpen. Neem vandaag nog contact met me op.
Wat is jouw krachtdans? Welke krachtdans of Haka inspireert jou het meest? Laat me het weten in het commentaarveld hieronder. Andere lezers van dit artikel en ik kijken ernaar uit om van je te lezen!
Dank voor het lezen tot hier & het delen van dit artikel met jouw collega’s, vrienden of familie. En alsjeblieft DEEL dit artikel met je netwerk op X, Facebook en LinkedIn door op de knoppen hieronder te drukken zodat zij er ook profijt hebben van dit artikel over het gebruik van de Haka. Je mag delen van dit blog overnemen als je de bron vermeldt.
Heb je een fout gezien in dit artikel? Laat het me weten, en mijn excuses. Het is niet mijn bedoeling de Haka en de Maori te beledigen.
