For English, click here.
Pour Français, cliquez ici.
Deze week is het Te Matatini Paka Haka festival Paka Haka festival in Auckland, Nieuw-Zeeland. Het is een Maori-wedstrijd voor de podiumkunsten die om de twee jaar wordt gehouden. Iwis (stammen) uit het hele land strijden om de beste voorstelling, waaronder de Haka.
De Haka is een traditionele ceremoniële strijddans van de Maori, de inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland. De Haka dans is een uiting van innerlijke kracht en de bedoeling is om de ander, met respect, te imponeren. Het is een manier om te verbinden met de eigen cultuur.
Er zijn verschillende soorten Haka’s. Sommige worden alleen door mannen uitgevoerd. Anderen alleen door vrouwen. Ook zijn er Haka’s die zowel door vrouwen, mannen en kinderen worden gedaan. Er zijn eeuwenoude Haka’s maar er worden ook nieuwe gecomponeerd en gechoreografeerd. Die gaan over hedendaagse thema’s die de Maori bezighouden.
In dit artikel geef ik een kort overzicht van de belangrijkste Haka’s, hun betekenis en wanneer ze worden uitgevoerd.
Waiata
Een Waiata is een lied dat gezamenlijk wordt gezongen en vaak wordt begeleid door instrumenten. Het heeft weinig actie bewegingen. Een van mijn favoriete Waiatas is deze.
De Waiata wordt vaak voorafgaand aan een Haka gezongen.
Haka
De Haka is een dans waar de deelnemers krachtige en uniforme bewegingen laten zien. Haka betekent vuuradem. De bedoeling is dat je jouw innerlijke kracht laat horen en zien. Daarbij maak je gebruik van je hele lichaam en met name de expressie van het gezicht is belangrijk. Dat is de Pūkana waar je je ogen groot maakt je de lippen stijf op elkaar houdt. Mannen steken ook hun tong uit om hun tegenstanders te intimideren en te imponeren. Dit heet Whetero.
Haka Peruperu
De kracht van de Haka zie je heel goed bij een Peruperu Haka. Deze strijd Haka werd opgevoerd voorafgaand aan een gevecht. De Haka moet de vijand intimideren en beangstigen. Ook moesten de bewegingen uniform door de krijgers worden opgevoerd. Bij een Peruperu Haka worden vaak wapens gebruikt zoals een Taiaha (een speer) of een Patu (knuppel). Ook moesten de krijgers voordat ze naar het slagveld gingen eerst hun Peruperu Haka opvoeren voor hun eigen stam. Als de Tohunga (de priester of sjamaan) de Haka niet goed genoeg vond, mochten de krijgers niet vechten. Ook werd er soms van tevoren een Haka opgevoerd door de vrouwen om de mannen te motiveren en energie te geven voor hun strijd.
Haka Taparahi
Dit zijn de Haka’s die je het meest op YouTube ziet. De Haka Taparahi is er om mensen te ondersteunen, om hen te enthousiasmeren of te inspireren.
Het zijn de Haka’s die worden opgevoerd op een vliegveld als mensen terugkomen van een lange reis, bij een afscheid (bijvoorbeeld als iemand met pensioen gaat), voor erkenning van prestaties of tijdens bruiloften en begrafenissen. Kowai Tatou is een Haka Taparahi.
De Haka Taparahi die op begrafenissen wordt opgevoerd is om de familie van de overledene te laten weten dat ze niet alleen zijn en om hen kracht te geven.
De betekenis van de Haka Taparahi tijdens een bruiloft is om de bruidegom uit te dagen om te laten zien of hij een waardige echtgenoot is. Als de bruid ook meedoet met de Haka is dat een teken dat het goed is en is het een vraag van de bruid aan haar familie om haar los te laten.
Er is onduidelijkheid of de bekende Ka Mate Haka van de Ngāti Toa stam een Haka Peruperu of een Haka Taparahi is. De Kamate Haka is gecomponeerd door Rangatira (leider) Te Rauparaha om aanvallende stammen angst aan te jagen. Daarom zou het een Peruperu Haka kunnen zijn maar tegenwoordig zie je dat de Haka vaak zonder wapens wordt opgevoerd door de All Blacks voorafgaand aan een rugbywedstrijd maar ook door vrouwen en kinderen. Dat doet vermoeden dat het eerder een Haka Taparahi is.
Pōwhiri
De Pōwhiri is een Maori welkomceremonie. Er wordt een Pōwhiri gedaan als stammen elkaar bezoeken, maar ook als er staatshoofden uit het buitenland Nieuw-Zeeland bezoeken.
De Pōwhiri bestaat uit verschillende onderdelen zoals een roep, speeches, zingen (Waiata), het uitvoeren van een Haka en tenslotte de Hongi. Het is een traditionele groet onder de Maori waarbij het voorhoofd en de neus van twee mensen elkaar kort raken. Dan wordt er de adem van het leven gedeeld.
Leestip: Waarvoor wordt de Haka gebruikt? (met nog meer voorbeelden van de Haka)
Je eigen krachtdans
De Haka is van de Maori en er is nog veel meer over te vertellen. Ik kan je verschillende Haka’s voor Pākehā (niet-Maori) laten ervaren die ik heb geleerd van een knorrige Maori ouderling. Het is niet de bedoeling dat ik zelf een dans verzin met een groep die we dan een Haka noemen.
Dat wil niet zeggen dat je niet zelf een dans mag bedenken die een uiting is van jouw kracht. De Haka kan een inspiratie zijn maar de bedoeling van de eigen krachtdans is dat het verbindt met de eigen cultuur van de groep. Het moet een reflectie zijn van de eigen identiteit en het land van de groep.
Ervaar de Haka
Wil je eens een Haka ervaren? Ik organiseer een open workshops op basis van de Haka. De workshop zal in het Engels en Nederlands worden gegeven. Ben je geïnteresseerd om deel te nemen? Neem contact met me op voor meer informatie.
Wil je nog meer over de Haka te weten komen? Lees dan dit artikel over mijn ervaringen met de Haka, de 3 fases van een Haka en dit artikel over wanneer een Haka-workshop het beste werkt.
Dank voor het lezen tot hier & het delen van dit artikel met jouw collega’s, vrienden of familie. En alsjeblieft DEEL dit artikel met je netwerk op Twitter, Facebook en LinkedIn door op de knoppen hieronder te drukken zodat zij er ook profijt hebben van dit artikel over de Haka. Je mag delen van dit blog overnemen als je de bron vermeldt.
Heb je een fout gezien in dit artikel? Laat me het weten en mijn excuses. Het is niet mijn bedoeling om de Haka en de Maori te beledigen.
